موقعیت جغرافیایی اصفهان (ابعاد فرهنگی-معنوی و دینی)
شهر اصفهان در ۴۲۴ کيلومتري جنوب تهران واقع شده است. اصفهان در غرب مناطق کوهستاني تا استان چهارمحال ادامه دارد و در شرق تا کوه هاي کرکس و قهرود. منطقه جلگه‌اي از آبرفت جويبارهاي کوهستاني و رودخانه زاينده رود به وجود آمده است. اصفهان با داشتن آب و هواي معتدل فصل هاي نسبتاً منظمي دارد.
شهر اصفهان با طول جغرافيايي ۵۱ درجه و ۳۹ دقيقه و ۴۰ ثانيه شرقي و عرض جغرافيايي ۳۲ درجه و ۳۸ دقيقه و ۳۰ ثانيه شمالي بعد از تهران و مشهد سومين شهر بزرگ ايران است.
اين شهر از معدود مراكز باستان شناسي ارزشمند جهاني و بسياري از آثار باستاني آن در ليست آثار تاریخی به ثبت رسيده است. اگر از تاريخ اين شهر سخن به ميان آيد سرگذشت آن تا اعماق اساطير و افسانه ها ريشه دارد. تاريخ اين شهر از يك سو به سليمان و نوح می رسد و از سوي ديگر پايگاه نهضت كاوه آهنگر بر عليه ضحاك خونخوار معرفي مي گردد. اهميت اصفهان به اندازه اي است كه در اكثر دائره المعارف هاي بزرگ جهان مدخلي به آن اختصاص يافته و سفرنامه هايي از محاسن و شكوه ظاهري و باطني آن از پژوهندگاني چون تاورنيه ,شاردن و... به نگارش درآمده و مظاهر تمدن آن همانند سبك معماري, مكتب فلسفي و منهج فقهي آن چشمگير است.
در دوران عيلاميان شعبه اي از مادها به سوي اصفهان رهسپار شدند و با توجه به اين كه اصفهان تحت تسلط عيلاميان قرار داشت از پيشرفت آنها جلوگيري به عمل آمد. در اين دوران جاده تجارتي كه خليج فارس را به ناحيه اصفهان مربوط مي ساخت به اين شهر اهميت خاصي مي بخشيد.
در عهد اشکانيان اصفهان مرکز و پايتخت ايالت پهناوري بود که تحت فرمان حکمرانان اشکاني‌‌قرار داشت. در زمان ساسانيان اصفهان محل سکونت و قلمرو (اسپوهران) يا اعضای هفت خانواده بزرگ ايراني که مناسب مهم و اصلي سلطنتي را در اختيار داشتند, بود. هم چنين در اين زمان اصفهان يک مرکز نظامي و بسيار مستحکم بود. بعد از اسلام, اصفهان همچون ديگر شهرهاي ايران تا اوايل قرن چهارم تحت سلطه اعراب بود تنها خليفه منصور آنجا را مورد توجه قرار مي‌‌داد. در زمان ملکشاه سلجوقي اصفهان بار ديگر به پايتختي برگزيده شد و عصر طلايي ديگري را آغاز نمود. در اين هنگام اصفهان يکي از آبادترين و مهمترين شهرهاي جهان به شمار مي‌‌آمد. اين شهر در سال ۶۳۹ ه۰ق۰ به تصرف مغولها درآمد و آنان مردم را قتل عام کردند.
پس از حملات مغولها و تيمور اصفهان به علت موقعيت جغرافيايي مناسبش دوباره سامان گرفت مخصوصا در زمان صفويان که به طور قابل ملاحظه اي توسعه يافت. اصفهان در سال ۱۰۰۰ ه. ق. پس از اينکه توسط شاه عباس به عنوان پايتخت انتخاب شد به اوج رونق خود رسيد. انقراض سلسله صفويان توسط محمود افغان و تصرف اصفهان پس از ۶ ماه محاصره دوره انحطاطي را براي اين شهر باعث شد. در زمان افشاريه و زنديه دوباره رونق يافت اما در عصر قاجار به دنبال انتخاب تهران به عنوان پايتخت, اصفهان با ديگر روبه زوال رفت. اصفهان با توجه به شرايط جغرافيايي و تاريخي در زمان پهلوي مورد توجه قرارگرفت و کوشش هايي جهت تعمير و بازسازي بناهاي تاريخي اش به عمل آمد.
با افزايش سريع جمعيت و حاكميت زندگي ماشيني، شهر اصفهان هم گام با ديگر تحولات سياسي و اجتماعي چنان تغيير كرده است كه به درستي مي توان گفت كه اصفهاني كه حتي در بيست سال پيش توصيف مي شد با اصفهان امروز از بسياري جهات متفاوت است . كتابهايي كه اصفهان را به روايت تصوير نشان مي دهند تحول و تغيير اصفهان را گويا تر از هر نوشته اي به تصوير كشيده اند. صرفنظر از كتاب ارنست هولستر آلماني كتاب (اصفهان موزه هميشه زنده) اثر رضا نور بختيار، تهران ۱۹۹۳، نخستين كتابي بود كه با خصوصيات ويژه اي تنها با تصاوير منتشر شد و شماري از كساني كه پيش از ۵۰ سال در اصفهان و در كنار آثار تاريخي آن با توجه و عنايت خاص به آن آثار زندگي كرده بودند اعتراف كردند كه كتاب مذكور مشاهده كنندگانش را به ژرفاي بيشتري در درك زيبايي و ظرافت اين شاهكارهاي بديع معماري و هنر مي كشاند. امروزه اصفهان يکي از مهمترين مراکز سياحتي ايران و جهان به شمارمي رود.
منبع: سایت www.isfahan.ir