دومین پیش نشست علمی کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی (ع)
دومین پیش نشست کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی (ع) در موضوع «بررسی نظریه اشارات ولایی قرآن» جهت تبیین تناسب عددی شگفت‌انگیز چینش کلمات و آیات قرآن کریم در حوزه آیات ولایت و امامت، در سالن شهید عارف الحسینی مجتمع جامع آموزش عالی امام خمینی (ره) جامعة المصطفی العالیمه (ص) در شهر مقدس قم برگزار شد. این پیش نشست در سیزدهم مهرماه 98 روز شنبه ساعت 12:30 الی 14:30 عصر با حضور اساتید و دانش‌پژوهان مدرسه عالی تفسیر و علوم قرآن و دانش‌پژوهان مرکز تخصصی قرآن امام علی بن ابیطالب (ع) برگزار شد.
موضوع: بررسی نظریه اشارات ولایی قرآن
استاد نظریه‌پداز: دکتر علی دلیلی
سوابق علمی: فوق لیسانس ریاضی و دکتری کامپیوتر از یکی از دانشگاه‌های آمریکا.
استاد ناقد: حجة الاسلام و المسلمین دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی
سوابق علمی ـ اجرایی: استاد تمام، عضو هیئت علمی و رئیس مجتمع قرآن و حدیث جامعة المصطفی العالیمه، مدیر مرکز تخصصی قرآن امام علی بن ابیطالب (ع) و مرکز قرآن کریم المهدی، مدیر مسئول دوفصل‌نامه‌های قرآن و علم، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، قرائت پژوهی، علوم حدیث تطبیقی، نگارش بیش از صدها مقاله علمی ـ پژوهشی و دهها کتاب در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی، مدیریت و دبیری علمی کنگره‌های بزرگ در جهان اسلام از جمله: کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلام، کنگره بین المللی قرآن و علوم انسانی و کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی (ع) و ... .
دبیر جلسه: حجة الاسلام و المسلمین میثم ناظمی؛ مدرس حوزه و دانشگاه و دانشجوی دکتری قرآن و علوم تربیتی.
گزارش تفصیلی:
در ابتدای جلسه آیاتی چند از کلام الله مجید توسط یکی از قراء مدرسه تفسیر قرائت شد. پس از آن حجة الاسلام و المسلمین دکتر فراهی بخشایش، نماینده علمی کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی (ع) در شهر مقدس قم، با ارائه گزارشی از محتوای سایت کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین امام علی (ع)، روش بارگذاری مقالات، کتاب‌ها و پایان نامه را در سایت این کنگره آموزش داده و شرح و توضیح مختصری از اطلاعات جامعی که در سایت به آدرس http://imamali.wiki/ بود، ارائه داد. ایشان با معرفی مختصری از فعالیت‌های این کنگره، طلاب و دانشجویان را به شرکت در این حرکت علمی ترغیب نموده و وعده حمایت‌های مادی و معنوی و چاپ آثار برتر را از طرف مسئولان این کنگره را دادند.
در ادامه جلسه دکتر علی دلیلی با ارائه نظریه خود که در صدد اثبات ارتباط میان اعداد به کار رفته در آیات و سوره‌های قرآن است را به شرح نظریه و یافته های خود در این زمینه پرداخت. ایشان به طرح چند سوال در مورد یافته های خود، ذهن مخاطبان خود را به چالش و تفکر در این نظریه وادار کردند که آیا قرآن را از زوایای دیگر و حتی از صدها زاویه دیگر می‌توان دید؟ آیا تناسبی میان آیات قرآن و میان سوره‌های قرآن وجود دارد و عددهایی که در قرآن آمده است؟
آیا دهم محرم در قرآن اشاره شده است؟ در پاسخ به این سوال فرمودند: بله در سوره دهم، آیه 61 اکبر و اصغر دارد که شهید شده است؟
ایشان با این سوال که اگر وحید در قرآن یکبار آمده باشد، اگر خمسه و خامس در قرآن پنج بار آمده باشد، اگر ثامن و مشتقات آن هشت بار در قرآن آمده باشد، سبع سماوات در قرآن هفت بار آمده باشد و صدها اگر دیگر که در جای جای قرآن آمده است، آیا ذهن خواننده این کتاب را به اشاره‌ای و رمزی بودن این اعداد و دلالت به سخنان رمزی در قرآن ندارد.
دکتر دلیلی معتقد است خالقی که جواب سوال‌های خلقت انسان را با سه میلیارد سلول ژنتیکی داده است، در قران نیز اسلوبی دارد که لازم است ما آن اسلوب را پیدا کنیم، از این رو آیه « ما فرطنا فی الکتاب من شی» و آیه «نزلنا علیک القرآن تبیاناً لکل شی» بهترین توجیه همین است که تمامی علوم به صورت رمزی و اشاری در قرآن آمده است و برخی از روایات به این مسئله اشاره دارد.
ایشان معتقد است که عبارت «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» در داخل آیاتی که در شأن امیرالمومنین نقل شده است، به صورت رمزی جایگذاری شده است. همچنین معتقد است که ماده «ولی» چهارده بار در قرآن آمده است و ماده «ائمه» 12 بار در قرآن ذکر شده است که دلالت بر حقانیت امامت امامان و ولایت امیرالمومنین دارد.
دکتر علی دلیلی با این ادعا که از این نمونه‌ها بیش از هزاران مورد پیدا کرده است، اشاره دارد که جا دارد قرآن پژوهان فقط قرآن را از یک زاویه مثلاً تفسیر عقلی، یا تفسیر بیانی، تفسیر عرفانی و ... تفسیر نکنند، بلکه از روش‌های دیگری که یکی از آن روش‌ها روش ریاضی و اعجاز عددی قرآن است، تفسیر نموده و اشارات رمزی قرآن را نیز تحقیق نمایند.
در ادامه این پیش نشست ناقد این نظریه دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی با تقدیر و تشکر از تلاش‌های خستگی ناپذیر دکتر دلیلی به نقد این دیدگاه و مشکلات علمی که امثال این نظریه دارد، پرداخته و فرمودند: پیشینه این بحث به زرکشی می رسد و بعدها رشاد خلیفه آن را بال و پر داده و نظم ریاضی قرآن را مدعی شد که نمونه های زیادی از قول ایشان نقل شده است مانند عدد 19، یا عدد دنیا و آخرت و 365 عدد بودن واژه یوم. در آن بحث مشخص شد که بعضی موارد نقص داشت و مورد نقد جدی قرار گرفت اما علی کل حال برخی از موارد مورد پذیرش است و به عنوان شگفتی قرآن مطرح است.
نکات قوت این نظریه: اول نگاه دکتر دلیلی نگاه جدیدی است که خصوصاً در آیات ولایت مطرح کرده است، نکته دوم هم ایمان ایشان به این موضوع است که با سرسختی در تلاش برای اثبات نظریه خود است. این نظریه در ابتدای راه است و نیازمند چکش کاری دارد تا به ضابطه مشخصی در این زمینه برسد.
به نظر دکتر رضایی در رسیدن به هر مطلبی که بخواهیم به قرآن نسبت دهیم، از طریق سه نوع دلالت روبرو هستیم، دلالت مطابقی، تضمنی و التزامی که این نوع برداشت، زیرمجموعه هیچ کدام از برداشت‌های فوق نیست. سوال دیگر در مورد این نظریه این است که نتیجه این بحث چیست؟ بر فرض 14 بار کلمه ولی در قرآن است یا عبارت ائمه 12 بار ذکر شده، لازمه این مطلب چیست، یعنی امیرالمومنین برحق است یا نه، چگونه این اعداد دلالت بر یک نتیجه اعتقادی دارد؟ یعنی این دیدگاه و نظریه را می توان به عنوان کبری یک قیاس که دلالت بر برداشت‌های اعتقادی شیعی دارد، از کجا و چگونه اثبات می‌شود؟
اما در مورد تبیان بودن قرآن، مفسران معتقدند که مراد از تبیان، بیان تمامی جزئیات نیست، چون به بداهت حسی این گونه نیست، دوم اینکه که قرآن هدی للناس است، یعنی هر چیزی که مربوط به هدایت است نه تمامی علوم انسانی در قرآن بوده باشد، پس به این معنا نیست که تمامی جزئیات در قرآن بوده باشد. پس هم دلیلی عقلی و نقلی دلالت بر این دارد که مراد بیان جزئیات نیست.
در جمع بندی که دکتر رضایی از این نظریه داشتند، بیان کردند که اولاً این روش تفسیری با ضوابط تفسیر مشهور نمی سازد؛ دوم: کبری دلالتی که می خواهیم از این نظریه بگیریم، ناقص است؛ و سوم: مبنای این نظریه، یعنی تبیان بودن قرآن به معنای وجود همه چیز در قرآن، قابل مناقشه است.
در ادامه جلسه شرکت کنندگان نیز نقدهایی بر این دیدگاه مطرح کردند که مهمترین این نقدها عبارتند از:
- آیاتی که مثال زده شد، نامفهوم بود؛
- آیا با استفاده از موارد اندکی از این موارد، می توان حکم کلی داد؛
- بر چه مبنا و مجوزی قرآن را این گونه تفسیر می کنید؛
- آیا این تطبیق به تفسیر به رای منجر نمی شود؛
- مبنای این نظریه علمی چیست؛
- این نوع تفسیر را می توان به عنوان احتمال مطرح کرد و هیچ قطعیتی ندارد ... .
در انتهای جلسه نیز دکتر دلیلی پاسخ‌هایی به سوالات دادند
در انتهای جلسه با اهدای آثار معنوی از زحمات دکتر دلیلی تقدیر شد و جلسه با دعای برای سلامتی آقا امام زمان (عج) به اتمام رسید.