ویژگی های معماری

عناصر و شاخصه‌های معماری در طراحی فيزيكی مؤسسه، همه نمايانگر تلفيق معماری سنّتی، اسلامی و مُدرن جهان اسلام است. معماری فضاهای داخلی مؤسسه، مؤيّد نگاه‌های روحانی و علمی سازندۀ طرح است و می‌توان به‌طور یقین گفت که هر بینندۀ ناآشنا با انگيزه‌ها و اهداف ساخت اين مجموعه، چنانچه در بطن معماری و تزیينات ظاهری آن قرار گيرد، خود را محصورِ انبوهی از معانی و مفاهيم مقدس توحيدی و اسلامی خواهد یافت. همچنین اصول كلی این بنا به‌گونه‌ای طراحی شده كه پس از اتمام و بهره‌برداری، بتواند الگویی مناسب برای كارشناسان و معماران ساخت اين‌گونه بناها به‌شمار آید.

وقتی با نمای مُدرن و آمیخته با فرهنگ بومی ورودی مؤسسه روبه‌رو می‌‌شویم، آنچه بیش از هر مشخصۀ دیگر جلب نظر می‌‌کند، همگونی طرح‌‌های زیبای اسلامی و مُدرن آن است؛ مانند تکرار اسم جلالة «الله» که خود را در عمق نگاه بیننده جای می‌‌دهد.

درب ورودی بزرگ و بسیار زیبای مؤسسه از جنس چوب و با معرّق‌‌کاری‌‌ها و گره‌چینی‌‌های هنرمندانه‌‌ای، خودنمایی می‌‌کند. حاشیه‌‌های این درب با خط زیبای نستعلیق به آیات الهی و اسماء متبرکة معصومین(ع) منقوش و مزیّن شده‌‌اند.

به‌جرأت می‌‌توان گفت که هنر به‌کار رفته در نما و فضاهای مختلف درون و برون بنا، مجموعة چند هنر ظریف سنّتی و اسلامی است که اعتقادات دینی مردم این اقلیم را به‌دور از حضور هر هنر وارداتی و غیرایرانی نمایش می‌‌دهد. 

هنگام ورود به مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت(ع) و پس از گذر از سردر مزیّن به اسماءالله و عبور از درب چوبی معرّق ارزشمندی که باب فاطمه(س) نامگذاری شده است، به فضای آکنده از آیات الهی و اسماء مبارک ائمة معصومین(ع) این مجموعۀ معظّم داخل می‌‌شویم.

گچ‌‌بری‌‌های زیبا و ظریف سقف که آیات مبارک

﴿أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب﴾‏

(رعد، آیة 28)

و

﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُم﴾

(حجرات، آیۀ 13)

را در خود جای داده است، 

در نور جاری که نام مبارک امیرالمؤمنین علی(ع) را بر محیط خود دارد جلوه‌‌ای خاص یافته است. آیۀ مبارکۀ

﴿يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبير﴾

(مجادله، آیة 11)

که به‌صورت کاشی معرّق پشت میز پذیرش قرار دارد

و لوح سنگی یادبودی که به آیة مبارکة

﴿الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى‏ صِراطِ الْعَزيزِ الْحَميد﴾

(ابراهیم، آیة 1)

تزیین یافته است، هدف بنا و ساختمان را گوشزد می‌‌نماید.

افزون بر در اصلی ساختمان، سه در اصلی دیگر به این ورودی متصل است که درِ سمت شمال با تزیینات خاص و نام مبارک حضرت حجت ابن الحسن(عج) در دو سوی آن، جلوه‌ای خاص به فضا بخشیده است.

چلچراغ عظیم و باشکوه آویختة ورودی، به بیننده اعتماد به نفس خاصی می‌‌دهد. کتیبة قرآنی و نقش‌‌های خاطره‌‌انگیز و هنر آیینه‌‌کاری و کاشی‌‌کاری فضاها و دیوارها و سقف هال که به‌صورت نقش‌برجسته و ماهرانه با آیات قدسی زینت یافته است، تماشاگر را به تعظیم و تکریم خود تشویق می‌‌نماید و گویی او را به میهمانی در فضایی عرفانی دعوت می‌کند.

تالار اجتماعات حضرت خدیجة کبری(س) تالاری است تقریباً مربع‌شکل که هر بیننده را مبهوت خود می‌‌کند. چتری از اسماء مقدس چهارده معصوم(ع) و نام مبارک حضرت زینب(س) و حضرت عباس(ع) بالای سر آنانی است که وارد این فضا می‌‌شوند.  این تالار پذیرای ششصد نفر است که بر صندلی‌‌های سبزرنگ آن مستقر می‌‌شوند. عرض و طول تالار به‌گونه‌‌ای است که از هر نقطه، ارتباطی نزدیک با جایگاه (سن) برقرار نموده است. شش درب بزرگ متصل به تالار، امکان پرشدن و تخلیة سریع را فراهم آورده است. صلوات چهارده معصوم(ع) خواجه نصیرالدین طوسی جلوه‌‌گر دیوارهای چوبی است و کاشی‌‌های سفالی آن که با رنگ چوب هماهنگی دارد، آرامشی درخور توجه را به بیننده القا می‌‌نماید.

بر تارک جایگاه (سن)، آیة مقدس تطهیر و حدیث مبارک ثقلین گویای مسیر و هدف اجتماعات تشکیل‌یافته در این تالار است. این تالار به جدیدترین وسائل صوتی و تصویری مجهز است و به شرکت‌کنندگان در برنامه‌‌ها امکان بهره‌‌برداری بهتر از مطالب ارائه‌شده را می‌‌دهد.

این مجموعة گنبدگونه، آکنده از گچ‌‌بری‌‌های زیبا و ظریفی است که منبعث از طرح گنبد مسجد شیخ لطف‌الله، شاهکار معماری دورة صفویه است

یکی از درب‌‌های شمالی تالار به تالار پذیرایی و پیشخوان (بوفه) متصل است و درب شمالی دیگر مستقیم افراد را به خارج از ساختمان هدایت می‌‌‌نماید.

دعای عهد که با گچ‌‌بری بی‌‌نظیری گرداگرد فضای سقف را پوشانده، یادآور عهدی است که شیعه در زمان غیبت با امام معصوم خود دارد. به‌تعبیری، تمامی این ساختمان زیر پوشش این عهد است که هرچه می‌‌کنیم برای اثبات متعهد بودن به وظیفة یک بندة خداست. از طریق دو دستگاه پلکان شمالی و جنوبی می‌‌توان به طبقة زیرین ساختمان شامل تالار مدیریت علمی‌پژوهشی علامة امینی دسترسی یافت.

لوستر هماهنگ با این فضا به‌همراه چهار لوستر در چهار طرف آن، نور این فضا را تأمین می‌‌کند. در گرداگرد این گنبد جملات مقدس «لا اله الا الله»، «محمد رسول‌الله» و «علی ولی‌الله» با خطی زیبا جلوه‌‌گر است.

دو تابلوی معرّق چوب بسیار ظریف و زیبا بر دیوار این فضا نصب شده است که تعدادی از احادیث حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) را یادآوری می‌‌کند. این دو تابلو با دیواره‌‌های اطراف که همگی پوشیده از چوب است، هماهنگی درخور تحسینی ایجاد نموده است. دو درب اصلی و تالار اجتماعات حضرت خدیجة کبری(س) به این فضا متصل است.

 

تالار کتابخانه دیجیتالی به آخرین سیستم‌‌های فناوری روز مجهز است و تعداد صدوپنجاه کابین را در اختیار پژوهشگران و محققان و کاربران برای پژوهش‌‌های علمی، دینی قرار داده است. در سمت چپ ورودی سالن، دو تابلوی معرّق چوب بسیار ظریف و زیبا بر دیوار سمت چپ سالن کتابخانه نصب شده و تعدادی از احادیث حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) را در خود جای داده است. در این قسمت هیچ کتاب فیزیکی، در اختیار کاربران و مراجعه‌‌کنندگان حضوری و غیرحضوری قرار نمی‌‌گیرد، بلکه همة کتاب‌‌ها و منابع، به‌صورت دیجیتالی در سیستم کتابخانه ذخیره می‌‌شوند و کاربر از طریق وب (اینترنت) می‌‌تواند به منابع دسترسی پیدا کند.

   

اين تالار كنفرانس بين‌المللى با ظرفيت سی‌ودو نفر، آميخته از عناصر ذوق، شــعور و فرهنگ در اقليم اصفهان است و برای برگزارى جلسات و كنفرانس‌‌هاى مؤسســه و نیز مکانی برای نگهــداری آثار مکتوب مؤسسه است.

   

تالار علامه امینی، کتابخانه‌ای بزرگ است که افزون بر نگهداری کتب فیزیکی، امکان مدیریت علمی-پژوهشی در تالار و ادارة مؤسسه را فراهم ساخته است. ايــن تالار مركز نشســت‌‌هــاى علمى‌پژوهشى مؤسسه است و فضاى داخلى آن با بهتريــن كيفيت طراحى و اجرا شده است. این تالار يكى از مخازن نگهدارى آثار مكتوب مؤسسه نيز هست. این بخش شامل هزارودویست مجلّد کتاب، کتاب‌‌های خطی، سنگی، آثار مکتوب قدیم و معاصر در موضوعاتی مانند قرآن، تفسیر، فقه، اصول، عقائد، کلام، فلسفه، حقوق، حدیث، ادعیه، رجال، تاریخ، سرگذشت‌نامه، ادبیات، واژه‌‌نامه، جغرافیا، طب اسلامی و... است.

نمازخانة مؤسسه با ظرفیت یکصد نفر در کنار سالن علامه امینی و بر فراز کتابخانة دیجیتالی قرار دارد و فضایی معنوی و روحانی برای تقرّب خداجویان و اعتکاف عاشقان اهل‌‌البیت(ع) به درگاه الهی را فراهم نموده است.

 

طراحی تأسیسات و موتورخانة مؤسسة تحقیقات و نشر معارف اهل‌‌البیت(ع) مطابق اصول فنی و آخرین ضوابط و محاسبات کاملاً مهندسی طراحی، محاسبه و اجرا گردیده است تا همة بخش‌‌های این بنای عظیم از تهویة مطبوع سرمایش و گرمایش بهره جوید.

   

پیشخوان (بوفه) مؤسسه با زیبایی ویژه‌‌ای در طراحی و تزئینات داخلی، فضایی آرام را برای پذیرایی از کارکنان و میهمانان مؤسسة تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت(ع) به‌وجود آورده است.

با توجه به امکان بلوکه‌‌شدن و اُفت سایت‌‌های اسلامی در هاستینگ‌‌های خارج از کشور، این مؤسسه با اخذ مجوّز IDC از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و طراحی و راه‌‌اندازی مرکز داده، افزون بر ذخیره‌سازی و نگهداری اطلاعات مورد نیاز خود، درخواست‌های مراجعان را نیز پاسخ می‌دهد و با پشتیبانی و سرویس‌دهی به مؤسسات علمی، دینی و کانون‌‌های فرهنگی، امکان استفادة آنان را از خدمات نرم‌‌افزاری فراهم می‌‌‌نماید. از قابلیت‌‌های این مرکز می‌‌توان موارد مهم زیر را برشمرد: