غدیر پژوهی مؤسسه اهل البیت علیهم السلام

غدیر، کمال دین است و تمام نعمت. استمرار جریان اسلام است در شاهراه ولایت و پیوندگاه رسالت است با امامت و این یعنی تمامیت اسلام و رضایت الهی به بهترین دین و آخرین آیین. بی‌تردید آنچه در روز غدیر اتفاق افتاد، پس از بعثت نبی‌‌اکرم(ص)، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین واقعه در گذرگاه تاریخ است. به همین دلیل، پیشوایان معصوم(ع)، روز واقعه را بزرگ‌ترین عیدِ مسلمانان نامیدند. اگرچه کسانی که مصلحت دنیای خویش را در پایمال‌کردن دین خدا یافتند، حرمت شکسته، سوار بر مرکب سقیفه بر غدیر تاختند و جلوه‌ای دیگر از جاهلیت را در حیات بشر رقم زدند، در دیگر سو، جرعه‌نوشان جام ولایت، لوای غدیر را در کوران دشمنی‌ها افراشته نگه داشته، چشم به راه رادمردی دوخته‌اند که جهان را غدیرستان نموده و درخت خبیث سقیفه را که ثمره‌ای جز جولان شیطان و هوای نفس و قدرت و کسب منزلت دنیایی نداشت، برکندند.

پیام غدیر

« يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ » [1] « اى پيامبر، آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده، ابلاغ كن و اگر نكنى رسالت خویش را انجام نداده‌‏اى و خدا تو را از (گزند) مردم نگاه مى‏دارد. همانا خدا گروه كافران را هدايت نمى‌‌كند »
 
در آن روز، رسول خدا(ص) مأموریت داشت پیامی از سوی پروردگار عالم به جهانیان ابلاغ کند؛ پیامی که اگر ابلاغ نشود، رسالت نبی اکرم(ص) ناتمام خواهد ماند.
بی‌تردید، بهترین پاسخ را در خطبۀ رسول خدا(ص) در روز غدیر خواهیم یافت. رسول خدا(ص) در آن روز مبارک فرمودند: 
«هان مردمان! آخرین‌بار است که در این اجتماع به‌‌پا ایستاده‌ام. پس بشنوید و فرمان حق را گردن گذارید؛ چراکه خداوند عزّوجلّ صاحب اختیار و ولیّ و معبود شماست و پس از خداوند، ولیّ شما، فرستاده و پیامبر اوست که اکنون در برابر شماست و با شما سخن می‌گوید. پس از من، به فرمان پروردگار، علی، ولیّ و صاحب‌اختیار و امام شماست. آن‌گاه امامت در فرزندان من از نسل علی خواهد بود. این قانون تا برپایی رستاخیز که خدا و رسولش را دیدار کنید، دوام دارد.»
ایشان همچنین فرمودند: 
«هان مردمان! به خدا سوگند که پیامبران پیشین به ظهورم مژده داده‌اند و اکنون من فرجام پیامبران و برهان بر آفریدگان آسمانیان و زمینیان‌ام. آن‌کس که راستی و درستی مرا باور نکند، به کفر جاهلی درآمده و تردید در سخنان امروزم، همسنگِ تردید در کل محتوای رسالتم است و شک و ناباوری در امامت یکی از امامان، بسان شک و ناباوری در تمام آنان است و هرآینه جایگاه ناباوران ما آتش دوزخ خواهد بود.»

وظیفه شیعیان در قبال غدیر 

رسول خدا (ص) در همان خطبۀ نورانی، وظائف فراوانی برای مسلمانان در قبال غدیر مشخص فرمود. اینک برخی از آن‌ها را مرور می‌کنیم:

اطاعت و پیروی از امام 

«هان مردمان! همانا خداوند امر و نهی خود را به ‌من فرموده و من نیز به دستور او دانش آن را نزد علی نهادم. پس فرمان او را بشنوید و گردن نهید و پیروش باشید و از آنچه بازتان دارد، خودداری کنید تا راه یابید و به‌‌سوی هدفش حرکت کنید؛ راهِ گونه‌گون، شما را از راه او بازندارد!»

تجدید پیمان با امام زمان 

رسول خدا (ص) در روز غدیر خطاب به مسلمانان فرمودند: 
«هان مردمان! اینک با خداوند بیعت کنید و با من پیمان بندید و با علی، امیرالمؤمنین و حسن و حسین و امامان پس از آنان از نسل آنان که نشانۀ پایدارند در دنیا و آخرت.»

ابلاغ 

در این روزگار پرآشوب، جهان تشنۀ غدیر است و هر‌کس فرمان ابلاغ را از رسول حق شنیده باشد، رسالتی سنگین برعهده دارد. آنان‌که با اندیشۀ غدیر جان گرفته‌اند، در غدیر حاضرند؛ پس باید جرعه‌ای از غدیر را به هر آن‌کس که تشنۀ حقیقت است، بچشانند:  « فَلْیُبَلِّغِ الْحاضِرُ الْغائِبَ وَالْوالِدُ الْوَلَدَ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ ». و این، رسالتی است بزرگ!
رسول خدا(ص) در خطبۀ غدیر فرمودند:
«هان مردمان! اینک جانشینی خود را به‌عنوان امامت و وراثت به امانت به‌جای می‌گذارم در نسل خود، تا برپایی روز رستاخیز. و حال، مأموریت تبلیغی‌ام را انجام می‌دهم تا برهان بر هر شاهد و غایب و بر آنان ‌که زاده شده یا نشده‌اند و بر همة مردمان باشد. پس لازم است این سخن را حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا برپایی رستاخیز برسانند.»

آشنایی با وبگاه غدیر 

مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت(ع) نیز با سال‌ها فعالیت تبلیغی در شبکۀ جهانی اینترنت، علاقه‌مند است سهمی در این ابلاغ عظیم و حیات‌بخش ایفا کند. اگر این مهم در شأن موضوع صورت پذیرد، مؤسسه به همة اهدافش دست یافته است. این مؤسسه برای تحقق این مهم، اقدام به ایجاد پایگاه اینترنتی با عنوان «غدیر» کرده است. این پایگاه در نشانی ghadir.ahlolbait.com در دسترس کاربران قرار دارد. 

بخش های اصلی وبگاه غدیر

1. غدیر در قرآن:   واقعۀ غدیر از همان سرآغاز با قرآن کریم پیوند یافت. آیاتی از قرآن در آن روز باشکوه از سوی پروردگار عالم نازل شد و خطبۀ پُرشور پیامبر اکرم(ص) نیز مشحون آیات قرآن گردید. به همین دلیل، بخشی از پایگاه غدیر به بررسی پیوند غدیر و قرآن اختصاص یافت. در این بخش، عناوینی مانند آیات غدیر در تفاسیر، غدیر در تفاسیر، قرآن در خطابۀ غدیر، آیات خطابه در روایات، مقالات و کتابشناسی بهچشم میخورد. 

2. غدیر در روایات:   روایات فراوانی در منابع شیعه و اهل سنّت به انعکاس رخداد غدیر پرداختهاند. همچنین روایاتی از پیشوایان معصوم(ع) دربارة ارزش و اهمیت غدیر و آداب اسلامیِ آن به یادگار مانده است. مجموعۀ این روایات برای معرفتافزایی دربارۀ غدیر بسیار مفید و سودمند است. در این بخش از پایگاه، این روایات در دسترس پژوهشگران و علاقهمندان به مطالعۀ این موضوع قرار داده شده است. 

3. غدیر در تاریخ:  پژوهش همهجانبه دربارة واقعۀ غدیر، افزون بر اطلاعات حدیثی، کلامی، قرآنی و... نیازمند نگاهی تاریخی و حتی جغرافیایی است. در این بخش از پایگاه، مقالاتی با عناوینی مانند واقعۀ غدیر خم، اَسناد حدیث غدیر، احتجاجات، غدیریان (رهروان غدیر)، مخالفان غدیر و موقعیت جغرافیایی غدیر، با تکیه بر همین نوع نگاه، آورده شده است.

4. آداب روز غدیر:  پیشوایان شیعه، غدیر را بزرگترین عید مؤمنان خوانده و آداب فراوانی برای بزرگداشت آن بیان کرده‌اند. آگاهی و عمل به این آداب، زمینۀ بهره‌مندی هرچه بیشتری از این عید بزرگ اسلامی را فراهم میآورد. در این بخش از پایگاه، تفصیل آداب مربوط به این عید بزرگ بیان شده است. 

5. امام علی (ع) :  شناخت غدیر بدون آگاهی و معرفت از شخصیت و جایگاه امیرالمؤمنین علی(ع) ممکن نیست. در این پایگاه، بخشی نیز به معرفی امام‌ علی(ع) اختصاص یافته است. شخصیتشناسی، احادیث و سخنان، دیدگاههای دیگران، اشعار، داستان و حکایات، کتابخانه و کتابشناسی، ازجمله عناوین این بخش است. 

6. خطابه غدیر :  بۀ شورانگیز رسول خدا(ص) در روز غدیر، یکی از منابع عمیق معرفت دینی بهشمار میآید. بیتردید این خطابه، چکیدهای از همۀ ابعاد دعوت پیامبر اسلام(ص) به‌ویژه موضوع ولایت و امامت است. امام باقر(ع) فرمود:  « لَمْ يُنادِ بِشَيْ ءٍ مِثْلَ ما نُودِيَ بِالْوِلايَةِ يَوْمَ الْغَديرِ ».« هيچ حکمي مثل ولايت در روز غدير اعلام نشده است ».  در این پایگاه، بخش مستقلی به بررسی این خطبه اختصاص یافته است. برخی از عناوین ویژه در این بخش عبارتند از: متن خطابه، محتوای خطابه، سندشناسی خطابه، دروس خطابه، مقالات و کتابشناسی.

7. دلالت حدیث غدیر بخشی از خطبۀ پیامبر(ص) در روز غدیر در منابع فراوانی از اهل سنّت نقل شده است و بعضی از آنان در دلالت حدیث غدیر بر خلافت امیرمؤمنان علی(ع) تشکیک کرده‌اند. در مقابل، شیعیان، مفصّل به این مطلب پرداخته و هر تردیدی را دربارۀ واقعۀ غدیر پاسخ گفتهاند. در این بخش از پایگاه، مباحثی دربارة دلالت حدیث غدیر بیان شده است. 

 8. واژگان غدیر :  تحقیق و پژوهش در هر موضوعی بدون آگاهی از کلیدواژههای اصلی و فرعی آن، ممکن نیست؛ امری که در دنیای پژوهش بر‌عهدۀ کتابهای اصطلاحشناسی است. پژوهش در موضوع غدیر نیز نیازمند آگاهی از این کلیدواژههاست. در این بخش از پایگاه، مجموعهای از اصطلاحات اصلی و فرعی مربوط به موضوع غدیر در اختیار کاربران قرار داده می‌شود.

9. کتابخانه تخصصی غدیر:  مطالعه و تحقیق دربارۀ واقعۀ غدیر، بدون دسترسی به منابع مطمئن و کامل، ممکن نیست. در این بخش از پایگاه، دهها کتاب برای مطالعه و تحقیق در اختیار کاربران قرار داده می‌شود. این مجموعه، افزون بر پیروان اهل‌بیت(ع) میتواند برای آگاهیبخشی به حقجویانِ دیگر مذاهب اسلامی و ادیان آسمانی نیز بسیار سودمند باشد. 

10. پرسش و پاسخ :   از آنجا که مسئلۀ غدیر، از نقاط اصلی اختلاف پیروان مذاهب اسلامی است، همواره پرسشهای فراوانی دربارة آن مطرح میشود که باید با استفاده از منابع معتبر و استدلالهای صحیح به آن‌ها پاسخ داده شود. در این بخش از پایگاه، پاسخِ بسیاری از پرسشها داده می‌شود و امکان طرح پرسشهای جدید نیز برای کاربران فراهم شده است. 

11. عناوین پژوهشی :  بسیاری از دانشجویان و طلاب علوم اسلامی که علاقهمند به پژوهش در موضوع غدیر هستند، در تشخیص بایستههای پژوهشی این حوزه با مشکلاتی مواجه‌اند. این بخش از پایگاه میتواند راهنمای خوبی برای انتخاب موضوع مناسب و نیازمند پژوهش باشد. 

12.انجمن ادبی غدیر :  واقعۀ غدیر از همان لحظات و ساعات آغازین، در کانون توجه شاعران عرب قرار گرفت و بخش مهمی از معارف غدیر، از طریق همین اشعار به جامانده از شاعران، به نسلهای بعد منتقل شد. پس از آن نیز علی دوستان جهان همواره معارف غدیر را در قالب شعر منتشر کرده و ارادتشان را به ساحت مقدس اهل‌بیت(ع) ابراز داشته اند.

انجمن ادبی غدیر، محفلی است در فضای مجازی برای آن دسته از ارادتمندان اهل‌بیت(ع) که به شعر و ادب علاقهمندند. در این محفل، علاقهمندان میتوانند اشعارشان را دربارۀ موضوع غدیر ثبت کنند و در اختیار دیگران قرار دهند. 

13. اخبار غدیر :  این بخش به معرفی آثار تازهانتشاریافته، غدیرپژوهان، نمایشگاهها، مجلات و اخبار ویژۀ غدیر و... اختصاص یافته است. 

دورنمای وبگاه «غدیر»

1. غنی‌سازی بخش مقالات و کتابخانۀ تخصصی غدیر.
2. معرفی عناوین پژوهشی دربارة غدیر.
3. ایجاد بخش نگارخانۀ غدیر.
4. ایجاد دانشنامۀ الغدیر با استفاده از کتاب گران‌سنگ الغدیر.
4. اسکن منابع غدیر در آثار دیگران.
5. جمع‌آوری و ارائۀ تمام منابع دلالت بر موضوع غدیر؛ اعم از ادبیات (به‌ویژه در زبان‌های فارسی، آذری، اردو و عربی)، ابنیه و آثار تاریخی، مقالات و... .
6. استخراج عناوین پژوهشی با موضوع غدیر و ارائة آن‌ها برای تحقیق.
7. اعلام روزانۀ فعالیت‌های مرتبط با غدیر.