امام، خورشیدی است نور‌افشان در شامگاه خاکیان و آبی است گوارا برای قلب‌های تشنۀ بندگان. امام، راهبر اندیشه‌های انسانی است بهسوی قله‌های معرفت. امام، دستگیرۀ نجات بشریت است از پستی و فرومایگی. همدمی رفیق و پدری مهربان و پناهگاه بندگان است در دشواری‌های بزرگ.
اهمیت معرفت امام
امام، یگانه باب معرفت الله است؛ معرفتی که مقدمۀ عبودیت است و عبودیتی که هدف خلقت انسان است. امام حسین(ع) در جمع اصحابشان فرمودند: «ای مردم، خداوند عزّوجلّ بندگان را نیافرید، مگر برای این‌که او را بشناسند؛ و هنگامی که او را شناختند، عبادتش کنند؛ و وقتی او را عبادت کردند، به برکت این عبادت، از عبادت غیر او بی‌نیاز شوند. مردی پرسید: ای پسر رسول خدا، پدر و مادرم به فدایت، شناخت خدا چیست؟حضرت فرمود: این است که اهل هر زمانی، امامی را که باید از او فرمان ببرند، بشناسند» (بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۸۳).
چنین است که عبادتی در عالم محقق نمی‌شود، جز در سایۀ شناخت و معرفت امام زمان(عج)، و آنچه عبادت نباشد، چگونه مقبول افتد و پاداش گیرد؟ به همین دلیل، بدون شناختِ حجت خدا، عمل به درگاه خداوند بار ندارد. معاویه بن عمار از امام صادق(ع) دربارۀ آیۀ ﴿و برای خدا نام‌های نیک است؛ خدا را به آن نام‌ها بخوانید﴾ (اعراف، آیة 180)، سؤال کرد، حضرت فرمود: «به خدا قسم، ما نام‌های نیکوی پروردگاریم که هیچ عملی را خداوند از بندگانش قبول نمی‌کند؛ مگر آن‌که ما را بشناسد.»
امام، پنجرۀ ورود ایمان است به قلب مسلمان. مسلمان را جز از شاهراه امام به وادی ایمان، راهی نیست. ابان بن تغلب می‌گوید: «از امام‌صادق(ع) پرسیدم: اگر کسی تمام امامان را بشناسد، ولی امام زمانش را نشناسد، آیا مؤمن است؟ حضرت فرمود: خیر. دوباره پرسیدم: آیا مسلمان است؟ حضرت فرمود: بله» (بحارالأنوار، ج 33، ص 96).
آن‌کس که امام زمانش را نشناسد، قدم به وادی ایمان نگذاشته است و گویی پیش از بعثت رسول خدا(ص) به مرگ جاهلیت مرده است. رسول خدا(ص) فرمودند: «من مات و هو لایعرف امامه، مات میته جاهلیه»؛ «هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است» (بحارالانوار، ج 23، ص 89).
غیبت امام زمان
بیش از هزاروصد سال است که حجت خدا(عج) در پس پردۀ غیبت است. چشم‌های مؤمنان در فراقش اشک‌بار است؛ گویی امام صادق(ع) مردمان این روزگار را به‌چشم دیده بود، آن‌گاه که فرمودند: «والله لیغیبن امامکم سنین من ادهر... و لتفیضن علیه اعین المؤمنین». سوگند به خدا، امام شما سالیان درازی غایب می‌شود و چشم‌های مؤمنان در فراق او اشک‌باران است. ( بحارالانوار، ج 51، ص 147)
غیبت پیشوا آن‌قدر طولانی می‌شود که بسیاری از مردمان به کج‌راهه‌های تردید رفته و از راه حق دور افتند. امام جعفر صادق(ع) فرمودند: «مردم در انتهای غیبت از دین خارج خواهند شد گروه گروه، چنان‌که در صدر اسلام دسته‌دسته وارد می‌شدند» (الملاحم و الفتن، ص ۱۴۴)
تکلیف شیعیان در دوران غیبت
خداوند حکیم به اسرار غیبت حجتش از خلق آگاه‌تر است. مؤمنان باید رضایت به تقدیر خداوند عالم دهند و تکلیفشان را در زمان غیبت بشناسند. آنان باید ایمانشان را محکم نگه دارند تا راهزنان عقیده آن را نربایند. امام صادق(ع) میفرماید: مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ، فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَه؛ هرکس دوست دارد از یاران حضرت قائم باشد، پس منتظر ظهور او باشد و اگر بهراستی منتظر ظهور آن حضرت است، به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار کند و چنان‌که این شخص پیش از قیام حضرت قائم بمیرد، پاداش کسی را دارد که حضرت را درک می‌کند. ( بحارالأنوار، ج 52، ص 141)
همین صبر بر ایمان و عقیده است که انسان را تا اعماق تاریخ در کنار یاران خالص رسول خدا(ص) قرار می‌دهد. امام حسین(ع) فرمود: أَمَا إِنَّ الصَّابِرَ فِي غَيْبَتِهِ عَلَى الْأَذَى وَ التَّكْذِيبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّيْفِ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ(ص) همانا که صبرکنندگان در غیبتش بر اذیت‌ها و تکذیب‌ها، مانند مجاهدان با شمشیر در سپاه پیامبر هستند و این تنها راه نجات است. ( عيون أخبارالرضا، ج 1، ص 68)
امام حسن عسکری (ع) نیز فرمود: « وَ اللَّهِ لَيَغِيبَنَّ غَيْبَةً لَا يَنْجُو فِيهَا مِنَ الْهَلَكَةِ إِلَّا مَنْ ثَبَّتَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ فِيهَا لِلدُّعَاءِ بِتَعْجِيلِ فَرَجِهِ» . « سوگند به خدا، حضرت مهدی(عج) آن‌قدر غایب می‌شود که در زمان غیبت (طولانی‌اش) از هلاکت نجات نمی‌یابد، مگر کسی‌که خدای بزرگ او را بر عقیده به امامت مهدی ثابت گرداند و به او توفیق دهد که برای تعجیل فرجش دعا کند» ( كمال الدين و تمام النعمة، ج 2، ص 385)
آن‌ها اگرچه در ظاهر از امام خویش مهجورند، در باطنِ عالم با حجت خدا در حشرند. چنین است که در قیامت کبری با آل الله محشور خواهند شد. امام موسى کاظم(ع) در همین‌باره میفرماید: «طُوبَى لِشِيعَتِنَا الْمُتَمَسِّكِينَ بِحَبْلِنَا فِي غَيْبَةِ قَائِمِنَا، الثَّابِتِينَ عَلَى مُوَالاتِنَا وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِنَا، أُولَئِكَ مِنَّا وَ نَحْنُ مِنْهُمْ، قَدْ رَضُوا بِنَا أَئِمَّةً وَ رَضِينَا بِهِمْ شِيعَةً، فَطُوبَى لَهُمْ ثُمَّ طُوبَى لَهُمْ، وَ هُمْ وَ اللَّهِ مَعَنَا فِي دَرَجَاتِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ». « خوشا به حال شیعیان ما که در غیبت قائم ما، بر محبت و ولایت ما و بیزارى از دشمنان ما پایدار ماندند. آن‌ها از ما و ما از آن‌هاییم. و همانا آنان امامت ما را پذیرفتند، ما هم آن‌ها را به‌عنوان شیعیان خود پذیرفتیم. خوشا به حال آن‌ها و باز هم خوشا به حال آن‌ها. آن‌ها به خدا قسم، در درجۀ ما و در کنار ما در روز قیامت‌اند» ( كمال الدين و تمام النعمة، ج 2، ص 361)
رسول اکرم(ص) نیز فرمود: «طُوبَى لِلصَّابِرِينَ فِي غَيْبَتِهِ، طُوبَى لِلْمُتَّقِينَ عَلَى مَحَجَّتِهِم» « خوشا به حال صبرکنندگان در ایام غیبتش! خوشا به حال پایداران بر راهشان!» ( بحارالأنوار، ج 36، ص 306)
معرفت امام غایب
غیبت، خورشید زمین را در تاریکی فرو برده است؛ اما آنانی که نور معرفت امام را در قلب داشته باشند، چون شبروان راه خود را می‌جویند و می‌پویند. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «اعْرِفْ إِمَامَكَ فَإِنَّكَ إِذَا عَرَفْتَهُ لَمْ يَضُرَّكَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ» « امام خود را بشناس؛ اگر امام خود را شناختی، چه ظهور زودتر اتفاق افتد یا دیر، به تو زیانی نمی‌رساند»
اینان بر بُراق معرفت، مسیر غیبت را پیش از ظهور پیموده‌اند. امام سجاد(ع) میفرماید: «إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَة» «مردمانی که در زمان غیبت مهدی(عج) به‌سر می‌برند و معتقد به امامت او و منتظر ظهورش هستند، از مردمان همة زمان‌ها برترند؛ زیرا خدایی که یادش بزرگ است، به آنان خرد، فهم و شناختی ارزانی داشته که غیبت امام برای آنان مانند حضور امام است» ( بحارالانوار، ج 52، ص 123). بنابراین، کسانی‌که بر راه ولایت اهل‌بیت(ع) در زمان غیبت ثابت‌قدم باشند، در زمان غیبت، چون زمان ظهور، از وجود پُربرکتش بهره‌مند می‌گردند و راه سعادت را می‌پیمایند.
جهان تشنه موعود
امام و حجت غایب خدا، یگانه منجی انسان و مصلح جهان است. سخن از مهدی موعود(عج)، آیندۀ انسان و کمال انسانیت است. جهان امروز، پیشوای حقیقی خود را گم کرده و دل به بلد‌های نابلد سپرده و به وادی کفر و الحاد و سقوط، قدم نهاده است. ارمغان این کفر فراگیر را می‌توان در کوچه و خیابان‌های شهر و در دل‌های پژمردۀ مردمان به‌خوبی مشاهده کرد. فروپاشی اخلاق و سقوط انسانیت، فقر، جنگ، بی‌عدالتی و ظلم، جهان را فراگرفته و هر تلاشی برای اصلاح زمین و زمینیان بی‌فایده شده است.
بهراستی امروز بیش از هر زمان، غیبتِ آن چشمۀ حیات در عمق جان‌ها احساس می‌شود. امروز می‌توان جانِ تشنۀ بشریت را با آن آب گوارا سیراب کرد. فطرت تشنگان، نغمۀ آب را می‌شناسد؛ فقط اشارتی باید تا راه یابند. جهان باید بداند اگر در طلب خورشید همداستان شود، آسمان لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد. یگانه راه نجات بشر، ظهور آن منجی آسمانی است. بی‌تردید اگر مردمان جهان بدانند آرمان‌شهری که هرلحظه از آن دورتر می‌شوند، جز به دستان باکفایت حجت غایب خداوند محقق نمی‌شود، رو بهسوی او خواهند کرد و برای ظهورش دست به دعا برمی‌دارند. رسول خدا(ص) میفرماید: «مهدى امت من كسى است كه هنگام پُرشدن زمين از بيداد و ظلم، آن را پر از قسط و عدل خواهد كرد» (سليم بن قيس هلالی، ج 2، ص 910 (شبیه این حدیث در: بحارالانوار (چاپ بیروت)، ج 27، ص 119)).
چه خوش روزگاری باشد آن زمان که منجی موعود، قدم بر چشم جهان گذارد و جهانی پر از عدالت و صلح و محبت به ارمغان آورد. در آن روزگار، زمین و زمان، فریاد توحید سر خواهند داد. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «هنگامی که حضرت قائم قیام کند، هیچ زمینی نماند مگر این‌که در آن‌جا گلبانگ اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمداً رسول‌الله بلند شود» (بحارالانوار، ج 52، ص340).
نشر معارف امام موعود(عج) و رساندن این پیام به جهانیان، رسالتی است که به عهدۀ شیعیان و جرعه‌نوشان محبت آن گذاشته شده است. معرفی امام قائم به مردمان جهان و نشر فرهنگ مهدویت، موجی خواهد بود که به سراسر عالم خواهد رسید و نشانه‌ای از چشمۀ حیات برای تشنگان جهان است.
معرفی وبگاه یاران انتظار
مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت(ع) نیز قدم در این راه پرخیر نهاده و اقدام به ایجاد پایگاهی اینترنتی برای نشر معارف مهدوی کرده است. این پایگاه در نشانی entezar.ahlolbait.com در دسترس مخاطبان است و از چند بخش اصلی به شرح زیر تشکیل شده است:
- امامت و ولایت: این بخش به مباحث بنیادین و زمینههای لازم برای ورود به موضوع مهدویت، مانند تعاریف و مفاهیم، ضرورت وجود امام، صفات امام و... اختصاص یافته است.
- مهدی شناسی: مهدی، واژه ای است آشنا برای همۀ مذاهب اسلامی و غیراسلامی؛ اگرچه در مصداق اختلاف کرده اند. این بخش از پایگاه به بررسی آیات و روایات پیرامون امام زمان(عج) می پردازد. مهم‌ترین عناوین این بخش عبارتند از: مهدی شناسی در قرآن، مهدی شناسی در روایات شیعه و مهدیشناسی در روایات غیرشیعه.
- معرفت امام عصر(عج): شناخت امام مراتبی دارد. مرتبهای از آن با مطالعه، مرتبه ای دیگر با تفکر و اندیشه و مراتب بالاتر با اطاعت و عبادت به دست می آید. در این بخش از پایگاه، اطلاعاتی دربارة زندگی و حیات امام عصر(عج) و نیز مباحث عقیدتی و کلامی، مانند تولّد و کودکی امام، غیبت، نوّاب حضرت، طول عمر، ظهور، رجعت، محبّت امام، ولایت و... مطرح می شود.
- یاران منتظر و انتظار: منتظران ظهور امام عصر(عج) و شیعیان حقیقی ایشان، برای پایبندی بر عهد ولایت، وظائفی برعهده دارند که کسب آگاهی و عمل به آن برای ایشان ضروری است. این بخش از پایگاه به تبیین وظائف و نیز صفات منتظران ظهور می پردازد.
- ادعیه و زیارات: پیشوایان معصوم(ع) تأکید فراوانی به دعا برای سلامتی و فرج امام زمان(عج) و حفظ دین و ارتباط قلبی با امام زمان(عج) در زمان غیبت داشته و دعاهای فراوانی به شیعیان خود آموخته اند. این بخش از پایگاه، گنجینهای است از ادعیۀ مأثور دربارة امام عصر(عج) که برای علاقهمندان بسیار سودمند است.
- پرسمان انتظار: پرسمان انتظار نیز از دیگر بخش های پایگاه است و به پرسشهایی که دربارۀ وجود مبارک امام عصر(عج) مطرح شده، پاسخ می دهد.
- کتابخانۀ تخصصی مهدویت: تحقیق و مطالعه دربارة وجود امام عصر(عج) بدون در اختیارداشتن کتاب هایی مناسب و مطمئن، ممکن نیست. در سال های اخیر که کتاب‌ها دیجیتالی شده اند، دسترسی به منابع مطالعاتی از طریق شبکۀ جهانی اینترنت به آسانی امکان‌پذیر است. در این بخش از پایگاه، ده ها عنوان کتاب با موضوع مهدویت در اختیار کاربران قرار گرفته است.
- گالری تصاویر: در این بخش، تصاویر زیبای فراوانی در موضوع مهدویت ارائه شده که برای مبلّغان این عرصه بسیار مفید و سودمند است.
- فرهنگ الفبایی مهدویت: تحقیق و پژوهش دربارۀ هر موضوعی، بدون آگاهی از واژگان و اصطلاحات کلیدی آن عرصه، ممکن نیست. این بخش از پایگاه به ارائۀ فهرست و توضیح واژگان مربوط به معارف و اماکن و اشخاص در حوزۀ مهدویت می پردازد.
- اخبار و خدمات: آگاهی بخشی به مؤسسات، فعالان حوزۀ مهدویت، سایت ها، نمایشگاه ها، تازه های نشر و... در این بخش از پایگاه انجام می شود.
دورنمای وبگاه «یاران انتظار»
1. افزودن مقالات و کتاب‌های جدید به مجموعه‌های موجود.
2. افزودن بخش فیلم.
3. افزودن بخشی برای انعکاس سخنان علما و دانشمندان بزرگ جهان در حوزۀ مهدویت و انتظار.
4. افزودن بخش شعر انتظار.
6. افزودن بخش شعور انتظار که به تبیین وظائف منتظران در جهان معاصر و با توجه به مسائل روز جهان اختصاص دارد.
7. موضوع‌بندی دقیق مطالب مرتبط با امام عصر(عج).
8. معرفی بایسته‌های پژوهشی در حوزۀ مهدویت، به همراه معرفی ابزار پژوهشی لازم.